Presidenti i zgjedhur amerikan Donald Trump në javët e fundit ka shprehur interes që të marrë kontrollin e Grenlandës, territorit të pavarur të Danimarkës në Arktik dhe ishulli më i madh në botë.
Në vitin 2019 kishte shprehur dëshirë të ta blinte, por në mandatin e dytë nuk ka përjashtuar forcat ekonomike apo ushtarake për ta marrë kontrollin e Grenlandës.
Danimarka dhe shtetet tjera evropiane kanë reaguar me të keq, duke thënë se toka e akullt nuk është në shitje.
Por janë katër mënyra se si mund të zhvillohet ngjarja rreth Grenlandës.
Trumpi humb interesimin, nuk ndodh asgjë
Ka disa spekulime që lëvizja e Trumpit është thjesht dramë, një përpjekje për ta shtyrë Danimarkën të përforcojë sigurinë e Grenlandës përballë kërcënimeve nga Rusia dhe Kina, të cilat kërkojnë ndikim në rajon.
Muajin e kaluar, Danimarka njoftoi një paketë të re ushtarake prej 1.5 miliardë dollarësh për Arktikun. Kjo ishte përgatitur para deklaratave të Trumpit, por shpallja e saj disa orë pas tyre u përshkrua nga ministri danez i mbrojtjes si një “ironi e fatit”.
Grenlanda voton për pavarësi, kërkon lidhje të ngushta me SHBA-në
Ekziston një konsensus i përgjithshëm në Grenlandë që pavarësia do të ndodhë eventualisht, dhe gjithashtu se, nëse Grenlanda voton për të, Danimarka do ta pranojë dhe ratifikojë.
Megjithatë, është gjithashtu e pamundur që Grenlanda të votojë për pavarësi nëse populli i saj nuk merr garanci se do të mund të ruajë subvencionet që aktualisht merr nga Danimarka për të mbuluar shpenzime si kujdesi shëndetësor dhe sistemi i mirëqenies.
“Kryeministri i Grenlandës mund të jetë i zemëruar tani, por nëse ai vërtet thërret një referendum, do të ketë nevojë për një narrativë bindëse se si të shpëtojë ekonominë dhe sistemin e mirëqenies së Grenlandës,” tha Ulrik Gad, një studiues i lartë në Institutin Danez për Studime Ndërkombëtare, për BBC-në.
Një hap i mundshëm i ardhshëm është një shoqatë e lirë – diçka e ngjashme me atë që SHBA aktualisht ka me shtetet e Paqësorit, Ishujt Marshall, Mikronezin dhe Palaun.
Trump rrit presionin ekonomik
Ka pasur spekulime se retorika ekonomike e Trumpit është potencialisht kërcënimi më i madh për Danimarkën – me SHBA-në që rrit ndjeshëm tarifat mbi mallrat daneze ose edhe të BE-së, duke detyruar Danimarkën të bëjë disa lëshime mbi Grenlandën.
Profesori Jacobsen thotë se qeveritë daneze kanë qenë duke u përgatitur për këtë, dhe jo vetëm për shkak të territorit Arktik.
Trump pushton Grenlandën
Opsioni “bërthamor” duket i largët, por me Trumpin që nuk e përjashton veprimin ushtarak, duhet të merret parasysh.
Në thelb, nuk do të ishte e vështirë për SHBA-në të merrte kontrollin, duke pasur parasysh që ata tashmë kanë baza dhe shumë trupa në Grenlandë.
“SHBA tashmë ka kontroll de facto,” thotë profesori Jacobsen, duke shtuar se deklaratat e Trumpit dukeshin të painformuara dhe se ai nuk e kuptonte qëllimin e tyre.
Megjithatë, çdo përdorim i forcës ushtarake nga Uashingtoni do të krijonte një incident ndërkombëtar.
“Nëse ata pushtojnë Grenlandën, ata pushtojnë NATO-n,” thotë Svane. “Kështu që aty ndalet. Do të duhet të aktivizohet Neni 5. Dhe nëse një vend i NATO-s pushton NATO-n, atëherë nuk ka më NATO”./Paparaci.