Shtetet e Bashkuara dhe Irani u përplasën për sigurinë dhe të drejtat e njeriut të mërkurën, me presidentin iranian që kërkon garanci nga SHBA për të ringjallur marrëveshjen bërthamore të Iranit të vitit 2015 dhe presidenti amerikan duke u zotuar se Teherani nuk do të merrte kurrë një bombë atomike, raporton Reuters, transmeton Paparaic.
Presidenti iranian Ebrahim Raisi dha një ton sfidues në Asamblenë e Përgjithshme të Kombeve të Bashkuara duke dënuar “standardet e dyfishta” për të drejtat e njeriut pas vdekjes së një gruaje iraniane në paraburgim policor që ka ndezur protesta në mbarë Iranin.
Raisi tha gjithashtu se Teherani dëshironte që ish-presidenti i SHBA Donald Trump të përballej me gjyqin për vrasjen e komandantit të lartë të Forcave Quds të Iranit Qassem Soleimani në vitin 2020 në një sulm me dron amerikan në Irak, duke mbajtur lart një foto të gjeneralit, përcjell Paparaci.
“Ekziston një vullnet i madh dhe serioz për të zgjidhur të gjitha çështjet për të ringjallur marrëveshjen bërthamore (2015)”, i tha Raisi Asamblesë së Përgjithshme të OKB-së. “Ne dëshirojmë vetëm një gjë: respektimin e angazhimeve”.
Duke folur më vonë, Presidenti i SHBA Joe Biden përsëriti gatishmërinë e tij për të ringjallur paktin bërthamor sipas të cilit Irani kishte rënë dakord të frenonte programin e tij atomik në këmbim të lehtësimit nga sanksionet ekonomike.
Në vitin 2018, Trump tërhoqi Shtetet e Bashkuara nga marrëveshja bërthamore dhe rivendosi në mënyrë të njëanshme sanksione që kanë dëmtuar ekonominë e Iranit.
Një vit më vonë, Teherani reagoi duke shkelur gradualisht kufijtë bërthamorë të marrëveshjes dhe duke ringjallur frikën e Shteteve të Bashkuara, Izraelit dhe Arabëve të Gjirit se Irani mund të kërkojë të marrë një armë atomike, një ambicie që Irani e mohon.
“Ne kemi përpara përvojën e tërheqjes së Amerikës nga (marrëveshja)”, tha Raisi. “Me atë përvojë dhe këtë perspektivë, a mund të injorojmë çështjen e rëndësishme të garancive për një marrëveshje të qëndrueshme?”.
Raisi nuk përmendi kërkesën e Iranit që hetimet nga Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë Atomike (IAEA) për gjurmët e uraniumit të gjetura në tre vende të padeklaruara iraniane të mbyllen, një pengesë e madhe për ringjalljen e marrëveshjes.
Zyrtarët amerikanë dhe evropianë kanë thënë se hetimet mund të mbyllen vetëm nëse Irani i jep përgjigje të kënaqshme mbikëqyrësit bërthamor të OKB-së, shefi i të cilit, Rafael Grossi, tha se këto çështje nuk mund të hiqen.
‘STANDARDET E DYFISHTA’
Raisi gjithashtu kërkoi të shmangë kritikat për vdekjen e javës së kaluar të 22-vjeçares Mahsa Amini, e cila u arrestua nga policia e moralit në Teheran për “veshje të papërshtatshme”.
Vdekja e Amini ka ndezur zemërimin në rrugë që nga e premtja për çështje që përfshijnë liritë në Republikën Islamike dhe një ekonomi që po lëkundet nga sanksionet.
Të paktën shtatë persona janë vrarë në protesta me disa që kërkojnë “ndryshim regjimi”.
“Republika Islamike i konsideron standardet e dyfishta të disa qeverive në fushën e të drejtave të njeriut si faktorin më të rëndësishëm në institucionalizimin e shkeljeve të të drejtave të njeriut”, tha Raisi në një tekst të fjalimit të tij të publikuar nga zyra e tij.
Ai tha se kjo çoi në “pozicione të ndryshme dhe të shumta ndaj një incidenti nën hetim në … Iran”, një referencë e dukshme për rastin e Amini dhe “heshtje vdekjeprurëse” rreth akuzave për shkelje të të drejtave të njeriut në Perëndim.
“Të drejtat e njeriut u takojnë të gjithëve, por fatkeqësisht ato shkelen nga shumë qeveri”, shtoi ai.
Biden shprehu gatishmërinë për t’u kthyer në marrëveshjen bërthamore, e njohur zyrtarisht si Plani i Përbashkët Gjithëpërfshirës i Veprimit, dhe bëri të qartë se simpatitë e SHBA-së qëndronin me protestuesit në Iran.
“Ndërsa Shtetet e Bashkuara janë të përgatitura për një kthim të ndërsjellë në Planin e Përbashkët Gjithëpërfshirës të Veprimit nëse Irani i përmbush detyrimet e tij, Shtetet e Bashkuara janë të qarta: ne nuk do të lejojmë Iranin të marrë një armë bërthamore,” tha ai, duke përsëritur pozicionin amerikan.
“Ne qëndrojmë me qytetarët e guximshëm dhe gratë e guximshme të Iranit që tani po demonstrojnë për të siguruar të drejtat e tyre themelore”, shtoi Biden.